Nikotynizm jest nałogiem rozpowszechnionym nie tylko wśród dorosłych, lecz i wśród młodzieży. Ostatnio coraz częściej występuje już u dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Nie można więc wobec tych faktów przejść obojętnie, udając że się ich nie dostrzega.

Przy okazji intensywnych kontaktów z klasą - nie tylko na terenie szkoły, ale i w trakcie wspólnych wycieczek oraz spacerów zaobserwowałam zachowania dzieci które naśladowały osoby dorosłe - palące papierosy. Często popisywały się przed sobą takim zachowaniem. Skłoniło mnie to do przeprowadzenia badań wśród uczniów mojej klasy dotyczące nikotynizmu które miały na celu:

• stwierdzenie faktycznego stanu wiedzy uczniów na temat szkodliwości nikotyny
• ustalenie liczby uczniów, którzy mają poza sobą pierwszy kontakt z papierosem

Diagnoza wstępna pozwoliła mi stwierdzić, że:

• dzieci mają niewielką wiedzę na temat szkodliwości palenia papierosów
• kojarzą skutki tego nałogu tylko z chorobami rakotwórczymi
• obce jest im pojęcie "palacza biernego"
• nie mają świadomości, że nałóg palenia papierosów pociąga za sobą skutki finansowe
• 16-tu rodziców uczniów mojej klasy jest nałogowymi palaczami
• na 27 uczniów klasy, 7 z nich ma za sobą pierwszy kontakt z papierosem

Postanowiłam więc podjąć zdecydowaną WALKĘ Z NIKOTYNIZMEM w mojej klasie. Aby moje działania wychowawcze i profilaktyczne odniosły zamierzony skutek opracowałam i wdrożyłam program profilaktyczny w nauczaniu zintegrowanym pod nazwą: W królestwie króla Dymka, jego żony Nikotyny i Papierosa - ich synka. Jest on wynikiem kilkuletnich doświadczeń w tym zakresie.

Program ten należy do profilaktyki pierwszorzędowej chroniącej przed patologią i kreującej zdrowie, wysoką jakość życia, wspomaganie prawidłowego rozwoju fizycznego i psychospołecznego, zapobieganie pojawieniu się zachowań dysfunkcjonalnych oraz zwiększenie odporności na różnego rodzaju zagrożenia. W myśl przysłowia "Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał" uważam, że należy zwrócić szczególną uwagę na walkę z nałogami właśnie już u dzieci w młodszym wieku szkolnym.

Metryczka programu:

1. Program dotyczy wychowania zdrowotnego - walki z nikotynizmem.
2. Program przygotowany jest dla uczniów klasy III nauczania zintegrowanego.
3. Program przeznaczony jest do realizacji w drugim półroczu, w wymiarze 30 minut tygodniowo.
4. Program będzie realizowany równolegle z:
   • "Programem wczesnoszkolnej zintegrowanej edukacji XXI wieku. Klasy 1 - 3" Jadwigi Hanisz (nr DKW - 4014 - 267/99),
   • programem wychowawczo-profilaktycznych dla klas I-III szkół podstawowych "Spójrz inaczej" A.Kołodziejczyk , E.Czemierowskiej.
5. Program zgodny jest z Programem Wychowawczym, jak również z Programem Profilaktyki Zdrowia PSP nr 2 w Świebodzinie.

Cele ogólne programu:

• Zapoznanie ze skutkami zdrowotnymi i finansowymi palenia papierosów.
• Zapoznanie ze środkami trującymi znajdującymi się w papierosie.
• Wykazanie związku pomiędzy stanem zdrowia a paleniem papierosów.
• Uświadomienie pojęcia palacza czynnego i palacza biernego.
• Wdrażanie do rozumienia pojęcie uzależnienia i nałogu.
• Zapoznanie z podstawowymi nazwami chorób odnikotynowych.
• Kształtowanie postaw asertywnych.

Myślę, że w wyniku realizacji programu zostanie podniesiona również jakość działań podejmowanych na rzecz zdrowia uczniów przez osoby sprawujące nad nimi opiekę.

Cele szczegółowe

Moim podstawowym założeniem jest stworzenie uczniom określonych sytuacji, które będą źródłem przeżyć i wywołają ich aktywność, a następnie przez wyciąganie wniosków i uogólnienia-kształtowanie postaw zdrowotnych prowadzących do zdrowego stylu życia. Zatem w zakresie postaw i nawyków uczeń:

• umie opanować ciekawość w zetknięciu się ze środkami uzależniającymi czyli nikotyną
• potrafi przeciwstawić się namowom do zapalenia papierosa
• ma odwagę powiedzieć o swoim problemie osobie dorosłej
• z dystansem podchodzi do nieuczciwych reklam
• jest odpowiedzialny za swoje zdrowie

Na zajęciach będę stosowała metody słowne oraz aktywizujące i kreatywne. np.: burzę mózgów, śnieżną kulę, drzewko decyzyjne oraz scenki dramowe.

Wdrażanie oddziaływań:

Podczas realizacji programu zamierzam skorzystać z fachowej wiedzy pielęgniarki szkolnej która przeprowadzi cykl pogadanek na temat szkodliwości palenia. W działaniach wesprze mnie również Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna która dostarczy mi materiały informacyjne promujące zdrowie.

Uważam jednak, iż podstawowym warunkiem sukcesu mojego programu będzie bardzo ścisła współpraca i współdziałanie z rodzicami ponieważ doświadczenia zdobyte w domu wpływają na zachowania zdrowotne dzieci, np.: postawę wobec palenia. Aby rodzice chętnie wspierali moje działania zamierzam:

• zapoznać ich z opracowaną przeze mnie innowacją i ustalić wspólne działania, w tym ukazać możliwości wspomagania dziecka w działaniach na rzecz zdrowia
• przeprowadzić dla rodziców zajęcia warsztatowe na temat: Kiedy i dlaczego dzieci sięgają po papierosy? Czy moje dziecko pali? - omówienie problemu na podstawie prac plastycznych dzieci, testów, ankiet itp. Wpływ nikotyny na organizm człowieka
• zorganizować wspólnie z rodzicami dla dzieci zajęcia sportowe pod hasłem: "Kto myśli - nie pali i osiągnięciami sportowymi się chwali". Zajęcia te planuję przeprowadzić pod koniec maja z okazji Dnia bez papierosa. Zakończyłyby one cykl zajęć z opracowanego przeze mnie programu. Uczniowie otrzymają wówczas dyplomy ukończenia zajęć.

Podczas realizacji programu planuję również:

• zorganizować konkurs plastyczny dla wszystkich uczniów klas I-III z okazji Dnia bez papierosa
• przygotować gazetki na temat szkodliwości palenia papierosów
• przeprowadzić akcję antynikotynową wśród dzieci innych klas - klasa III a przedstawi wtedy krótkie przedstawienie na w/w temat

Tematy kolejnych zajęć:

• Dymek czarny, dymek zły na pewno zaszkodzi Ci.
• Co jest bezpieczne i zdrowe każdy o tym Ci powie.
• Nikotyna to nałogu przyczyna.
• Cera zdrowa, brzoskwiniowa, czy też twarz nikotynowa.
• Oddech nieświeży, zapach niemiły to papierosy sprawiły.
• Już królestwo Dymka znamy jego portret przedstawiamy.
• Wierszyki, rymowanki układamy - przed paleniem przestrzegamy.
• Wciąż pali mama, wciąż pali tata - już niedługo będę miał brata.
• Proszę taty palenie to same straty.
• Nie namawiaj mnie kolego. Nie będę palił. Nic z tego.
• Plakaty, ulotki wykonujemy. Do akcji antynikotynowej się przygotowujemy.
• Już do akcji wkraczamy - wojnę nikotynie wydamy.
• Kto myśli - nie pali i osiągnięciami sportowymi się chwali.
• Poznajemy inne uzależnienia - alkohol, narkotyki, leki.
• Inni mogą mi pomóc.

Ewaluacja

Podstawowym celem ewaluacji programu jest jego weryfikacja i modyfikacja. Narzędziami sprawdzającymi i badającymi zmiany między osiągnięciami końcowymi a początkowymi będą obserwacje dzieci, skala ich postaw, analiza wytworów, testy, jak również opinie rodziców. Formami sprawdzania wiadomości i umiejętnością będą różne konkursy, testy oraz wystawki.

Przy ocenianiu postaw będę brała pod uwagę zaangażowanie ucznia w pracy, jego aktywność w realizacji działań, samodzielność w rozwiązywaniu problemów, umiejętność pracy w grupie. Wyniki ewaluacji opracuję w formie artykułu do publikacji. Zebrane dane udostępnię innym nauczycielom w szkole.

Małgorzata Keklak
nauczyciel nauczania zintegrowanego
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 w Świebodzinie